IGUMBO ARTS & GRAPHICS

Raia Tanzania

UFISADI WA DUNIA

• 
• 

Jamii: Ufunguo

Tarehe ya kuchapishwa

Hits: 292

WAANDISHI, watafiti na wanazuoni wengi wameandika sana kuhusu tatizo la rushwa katika dunia na namna rushwa inavyopelekea maendeleo ya nchi kusinyaa na watu wengi kuendelea kuwa masikini.

Mmoja wa waandishi hao ni mwandishi Laurence Cockcroft, ambaye ni wa kipekee, aliyetunga kitabu cha UFISADI DUNIANI – Fedha, Mamlaka na Maadili katika dunia ya leo ni moja ya vitabu bora kabisa katika kuelezea saratani hii ya rushwa.

Mwandishi huyu ni Cockcroft ni Mchumi Maendeleo na mmoja wa waanzilishi wa Shirika la Transparency International (TI), ambalo ni maarufu duniani kwa kutoa taarifa za kulinganisha nchi za dunia kwa vigezo vya ukubwa wa tatizo la ufisadi katika nchi husika.

“Ufisadi una nafasi kiunganishi katika kuelezea hali halisi ya dunia kuanzia umasikini wa kutupwa katika nchi zinazoendelea mpaka uporaji wa maliasili na mmomonyoko wa imani kwa vyama vya siasa. Lakini Cockcroft anajenga hoja kwamba ufisadi lazima uonekane kama ni matokeo ya mitandao, tamaa na uharamia”. Hii ni nukuu ya utambulisho wa kitabu hiki kutoka kwa wachapishaji kampuni ya I B Tauris & Co. Ltd ya Marekani.

Kitabu hiki kinatuonyesha namna utandawazi unawezesha na kukomaza ufisadi duniani. Pia uunganishaji wa masoko ya dunia na kushamiri kwa huduma za benki za ‘offshore’ kunatajwa kama sehemu ya ufanikishaji wa ukuaji wa kasi wa ufisadi duniani. Baada kuainisha mambo gani yanayoendesha ukuaji wa ufisadi duniani na uchambuzi wa hatua zilizochukuliwa za kudhibiti rushwa, mwandishi anashauri njia mbadala za kupambana na ufisadi au angalau kuuzuia usitokee.

Kitabu hiki ni msingi mzuri sana kwa msomaji anayetaka kuelewa kwa undani tatizo la ufisadi. Uzoefu mkubwa mwandishi alioukusanya kwenye harakati za kupambana na rushwa ni hazina tosha kwa dunia ya wanaharakati dhidi ya rushwa.

UFISADI DUNIANI ni kitabu chenye sura 12 na kurasa 261, kwa msomaji wa mzuri anaweza kukimaliza katika siku tatu au nne. Hata hivyo ni kitabu chenye hadhi ya kuwa kitabu rejea, ambapo mwandishi kaonyesha kwa mifano namna mfumo wa kipepari wa sasa ulivyoshindwa kupambana na rushwa kwa kuchambua tatizo kubwa la uchumi lililotokea miaka michache iliyopita (global economic crisis). 

Ameonyesha namna sekta ya mabenki ilivyotumika kufanya udanganyifu, kukwepa kodi na kuchezea riba dhidi ya wateja wa mabenki, ambapo mwaka 2012 takribani mabenki 12 makubwa duniani yalilipa faini ya dola za kimarekani bilioni 21 kutokana na kugundulika kufanya makosa hayo na mifano ya ulimbikizaji mali uliofanywa na familia ya aliyekuwa Waziri Mkuu wa China Wen Jiabao kama ilivyoibuliwa na gazeti la New York Times la Marekani ni ushahidi kwamba ndani ya chama cha kikomunisti cha China ufisadi umeshamiri. 

Rushwa katika vyama vya siasa nalo ni jambo limeelezwa vizuri sana katika kitabu hiki ambapo mwaka 2012 Chama tawala nchini Hispania (Hispania People’s Party) kiliingia katika orodha ya vyama vikubwa katika bara la Ulaya vyenye kukumbwa na kashfa za fedha chafu katika siasa.

Mwandishi wa kitabu hiki amefanya kazi katika nchi kadhaa za Afrika ikiwemo Tanzania, Nigeria na Zambia, hapa Tanzania alikuwa mshauri wa serikali kuhusu kilimo, anaandika “kulikuwa na mambo mengi kuhusu serikali za Keneth Kaunda na Julius Nyerere miaka ya mwanzo ya sitini, ufisadi lilikuwa ni jambo dogo sana katika mambo hayo”. Hata hivyo anaendelea  “miaka ya themanini nilipoandika kitabu changu cha kwanza ‘safari kutoka zamani’ nafasi ya rushwa katika nchi hizi ilikuwa imechukua nafasi ya juu kabisa”. 

Kitabu hiki kimeeleza japo kwa kifupi mifano mbalimbali ya matukio ya ufisadi katika Afrika ikiwemo kashfa maarufu kama Goldernberg ambayo tulishasoma kitabu cha shujaa wake katika safu yetu hii, pia ametoa mifano ya kashfa kama ile ya EPA hapa nchini Tanzania ambapo zaidi ya dola za kimarekani bilioni 133 zilichotwa kutoka Benki Kuu ya Tanzania (BoT), kati ya mwaka 2004 na mwaka 2005. 

Sura ya Kwanza imesheheni mifano mbalimbali ambayo itamsaidia msomaji wa kitabu hiki kujua maana ya rushwa, mifano hii ameitoa nchi mbalimbali kama Urusi na namna Rais Putin na Waziri Mkuu Medvedev wanavyobadilishana nafasi kwa utashi wao, Japan na hadithi ya Chama Tawala nchini humo (LDP) kufadhiliwa na kikundi cha kiharamia cha yakuza, Sudan kuhusu vita ya kushikilia eneo la Abyei ili Rais Omar El Bashir aendelee kufaidika na ufisadi kwenye uchimbaji wa mafuta na Uingereza namna chama cha Conservative kilivyopata msaada kutoka kwa tajiri Rupert Murdoch ili baadaye aweze kupata fursa ya kuruhusiwa kununua na kudhibiti televisheni ya satelite inayoitwa BSkyB.

Ndani ya Kitabu hiki pia utasoma namna ufisadi ulivyoshamiri katika siasa za nchi ya Brazil na utapenda hadithi ya Rais Fernando Collor, ambaye alitumia zaidi ya dola za kimarekani milioni 100 za kifisadi ili kupata urais, hata hivyo iligundulika na Bunge la nchi hiyo lilimwondoa madarakani kwa kura ya kutokuwa na imani naye, pia ipo mifano mingi sana, ukionyesha Nigeria na wizi kwenye visima vya mafuta, Uganda na ufisadi katika helkopta za Jeshi na kadhalika.

Ukisoma kuanzia ukurasa wa 115 utaona ni mambo yapi yanayofanya ufisadi kushamiri kote duniani na utakuta rushwa katika chaguzi na ufadhili wa vyama vya siasa yanaongoza na makundi ya kiharamia yameelezwa pia katika eneo hili.

Mwandishi Cockcroft pia ametoa mifano ya wakuu kadhaa wa vyombo vya kupambana na rushwa duniani ambao wamepata misukosuko mikubwa katika juhudi zao akiwemo Nuhu Ribadu kutoka Nigeria na John Githongo kutoka Kenya, pia nafasi ya asasi zisizo za kiserikali na hata makampuni binafsi katika kupambana na ufisadi imeelezwa kwa kina, hata hivyo kizingiti kikubwa dhidi ya mapambano ya kutokomeza rushwa ni uchumi kivuli ambapo ametolea mfano wa biashara ya mkaa nchini Tanzania inavyohodhiwa na mtandao wa wafanyabiashara wachache wa mkaa na rekodi zake kutokuwa wazi.

Biashara hiyo ya Mkaa kwa jiji la Dar es Salaam peke yake ina thamani ya dola za kimarekani milioni 600, ambapo haina udhibiti na ni hatari kwa mazingira, na mfano huu ni mfano mmoja tu wa namna uchumi wa Tanzania ulivyo kivuli na kwamba “uzalishaji halisi wa uchumi (GDP) ni mkubwa zaidi kuliko takwimu zinavyoonyesha”. Inasemekana kuwa 53% ya uchumi wa Tanzania ni uchumi kivuli, kumbe huko ndipo kuna mazalia ya ufisadi yanayopelekea ufukara kushamiri.

Ukisoma sura ya 11 ya kitabu imetoa mifano ya watu duniani ambao wamekuwa mstari wa mbele katika vita dhidi ya ufisadi, na mwandishi wa makala haya (Zitto Kabwe) ametajwa katika ukurasa wa 215 kutokana na kazi yake ya kuleta mabadiliko katika sekta ya madini nchini kupitia hoja ya Buzwagi.

Kitabu kinapendekeza kwamba namna bora ya kumaliza tatizo la ufisadi duniani ni kuimarisha misingi ya uwazi na uwajibikaji katika uendeshaji wa sekta ya umma, sekta binafsi na asasi za kijamii, pia amesisitiza uwazi wa mikataba ambayo serikali inaingia katika uvunaji wa rasilimali, uwazi wa makampuni binafsi katika kueleza faida zao zinapopatikana ili kulipa kodi pale faida inapotengenezwa na uwazi wa mashirika yasiyo ya kiserikali kuhusu wafadhili wao na sera wanazozisimamia. 

Uwazi ndio msingi wa wananchi kuchukua hatua za kuwawajibisha wala rushwa, napendekeza wasomaji wa safu hii kutafuta hiki kitabu ili kupata mbinu za kupambana na ufisadi nchini Tanzania.